Tại sao chúng ta trì hoãn và phải làm gì với nó? Lý giải từ chuyên gia tâm lý (Phần 1)

Tất cả chúng ta có lẽ đều đã ít nhất một lần trải qua cảm giác “bứt tốc” hoàn thành một nhiệm vụ nào đó mà đáng lẽ nó nên hoặc có thể giải quyết xong sớm hơn rất là nhiều. Theo tiến sĩ, chuyên gia tâm lý Fuschia Sirois, Đại học Durha, việc bạn trì hoãn liên quan nhiều tới việc điều chỉnh cảm xúc hơn là do sự lười biếng hay thiếu kĩ năng quản lý thời gian. Theo bà, việc trì hoãn lặp đi lặp lại có thể gây hại cho sức khỏe tâm thần và thể chất của chúng ta và nó liên quan đến cảm giác tội lỗi và xấu hổ, và việc nâng cao lòng tự trắc ẩn có thể giúp chúng ta vượt qua nó.

Viện tâm lý và sức khoẻ tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khoẻ Cộng đồng và Phát triển

1.     Trì hoãn là gì?

Trì hoãn. Không ai cảm thấy tốt về điều đó, nhưng sự thật là hầu hết chúng ta thỉnh thoảng làm điều đó. Bạn có thể cần phải hoàn thành một dự án lớn, một bài tập,… nhưng bạn trì hoãn nó và đi dọn dẹp, đi ăn, đi chơi, xem phim,… Và khi thời gian sắp hết, bạn bắt đầu cảm thấy rất lo lắng quá mức và sợ hãi, hoảng loạn.

Trì hoãn khác với việc bạn làm của một nhiệm vụ nào đó vào thời điểm khác chậm hơn dự kiến (có thể do có việc khẩn cấp). Trì hoãn là một dạng không cần thiết của sự chậm trễ. Đó là một sự chậm trễ đó là tự nguyện và không thực sự có lý do chính đáng.

2.     Bản chất của sự trì hoãn

Khi nhắc đến trì hoãn, chúng ta thường nghĩ tới cần dạy họ cách quản lý thời gian tốt hơn và họ sẽ ngừng trì hoãn, hoặc giúp họ tự kiểm soát tốt hơn hoặc nói họ lười biếng và “dọa dẫm” sẽ giúp việc giảm bớt việc trì hoãn. Và thực sự thì kiểu quan điểm đó thiên về việc xem xét các triệu chứng của sự trì hoãn hơn là nguyên nhân. Chính xác, theo các nhà tâm lý học cảm xúc mới là cốt lõi của sự trì hoãn. Và điều này xuất phát từ rất nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng loại nhiệm vụ mà chúng ta trì hoãn là những nhiệm vụ mà chúng ta không thích. Chúng là những thứ mà chúng ta cảm thấy khó chịu, ác cảm và có thể bao gồm  từ chỉ đơn giản là nhàm chán đến cảm nhận triệu chứng cơ thể (đau bụng, đánh trống ngực, tim đập nhanh,  căng thẳng thần kinh và kích hoạt lo lắng.

Ảnh 1: Trì hoãn liên quan nhiều tới việc điều chỉnh cảm xúc hơn là do sự lười biếng hay thiếu kĩ năng quản lý thời gian

Và vì vậy, khi chúng ta xem xét sự trì hoãn dưới góc độ điều chỉnh cảm xúc, chúng ta xuất hiện một kiểu suy nghĩ là chúng ta không trốn tránh nhiệm vụ bản thân, điều chúng ta trốn tránh là những cảm xúc khó chịu liên quan đến nhiệm vụ đó. Và do đó, sự trì hoãn trở thành một cách để đối phó với tâm trạng tiêu cực, đặc biệt nếu bạn là người chưa có nhiều kĩ năng quản lý cảm xúc của mình một cách hiệu quả, hoặc có thể bạn đang cùng một lúc gặp nhiều tác nhân gây căng thẳng khác. Và những gì sự trì hoãn làm là nó mang lại cho bạn sự nhẹ nhõm ngay lập tức.

Và đây là lúc một số người có thể mắc vào cái bẫy của sự trì hoãn gần như là một thói quen kinh niên hoặc cách giải quyết những nhiệm vụ khó chịu này. Đó là cách các cảm xúc có liên quan. Đó thực sự là về những cảm xúc chúng ta gắn với nhiệm vụ chứ không nhất thiết là thực tế nhiệm vụ đó như thế nào. Về mặt khách quan, nó không phải là một nhiệm vụ khó chịu, mà đó là sự tương tác của chúng ta với nhiệm vụ đó, những cảm xúc nảy sinh từ sự tương tác đó và nó khiến chúng ta cảm thấy như thế nào và nếu đó là điều gì đó khó chịu và chúng ta không thể vượt qua những cảm xúc đó, sự trì hoãn trở thành một cách để giải quyết vấn đề đó, ít nhất là trong thời gian ngắn.

Ảnh 2: Chúng ta không trốn tránh nhiệm vụ bản thân, điều chúng ta trốn tránh là những cảm xúc khó chịu liên quan đến nhiệm vụ đó

Cuối cùng, trì hoãn không phải là vấn đề về quản lý thời gian; đúng hơn, có thể là do khó kiểm soát cảm xúc không dễ chịu như buồn chán hoặc lo lắng. Nhưng tránh những cảm xúc tiêu cực—và những nhiệm vụ quan trọng—có xu hướng dẫn đến những kết quả tồi tệ hơn nhiều về lâu dài, bao gồm nhiều căng thẳng và hối tiếc hơn. Hãy theo dõi và đón đọc bài viết tiếp theo từ Safe and Sound để có thể vượt qua sự trì hoãn nhé!