Nguyên nhân nào gây rối loạn sức khỏe tâm thần | Safe and Sound

Sức khỏe tâm thần là trạng thái không chỉ không có các rối loạn và dị tật tâm thần mà còn là trạng thái tâm hoàn toàn thoải mái. Đó là sự tin tưởng và giá trị bản thân, vào phẩm giá con người. Có khả năng ứng xử với thế giới nội tâm, quản lý cuộc sống và chấp nhận nguy hiểm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 1/3 dân số ở hầu hết các nước có một hoặc hơn một loại rối loạn tâm thần thường gặp tại một thời điểm trong đời. Vậy nguyên nhân nào gây rối loạn sức khỏe tâm thần? Hãy cùng tìm hiểu nhé.

Nguyễn Hoàng Nguyên | Thạc sĩ. Bác sĩ – Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Nguyên nhân thực thể gây ra rối loạn sức khỏe tâm thần

Hầu hết, các nguyên nhân thực thể gây rối loạn sức khỏe tâm thần đều liên quan đến não bộ. Các nhiễm khuẩn thần kinh có thể kể đến như viêm màng não mủ, viêm não Nhật Bản, viêm não do HIV, giang mai não… Các nhiễm độc này gây viêm, dẫn đến tắc nhiều động mạch.

Các nhiễm độc thần kinh gây ra rối loạn sức khỏe tâm thần phổ biến là ngộc độc rượu, ngộ độc carbon monoxide (khí CO),… Đối với rối loạn sức khỏe tâm thần do rượu, thường là ngộ độc rượu trong thời gian dài gây ra. Bệnh nhân có các ảo giác kéo dài, chủ yếu là ảo thanh, ảo thị và xuất hiện sau khi những người lạm dụng rượu ngừng uống rượu.

Ảnh 1: Ngộ độc rượu gây ra rối loạn sức khỏe tâm thần

Nguyên nhân thực thể khác có thể kể đến là chấn thương sọ não do tai nạn giao thông, các tổn thương não hoặc bệnh cơ thể ảnh hưởng đến não (bệnh mạch máu, u não, teo não,…)

Các nguyên nhân về cấu tạo thể chất bất thường và phát triển tâm thần bệnh lý có thể gây ra các trạng thái nhân cách bệnh và chậm phát triển sức khỏe tâm thần

2. Nguyên nhân tâm lý gây ra rối loạn sức khỏe tâm thần

Các sang chấn tâm lý hay hoàn cảnh xung đột trong gia đình cũng như ngoài xã hội có thể gây ra cá trạng thái phản ứng cấp và các rối loạn sức khỏe tâm thần liên quan đến stress.

Những yếu tố xã hội ảnh hưởng lớn đến cuộc sống con người như hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn, áp lực về tài chính và công việc, những người di cư có sự mâu thuẫn về chuẩn mực văn hóa xã hội ở nơi họ đến sinh sống, những trẻ em mồ côi cha mẹ khi còn nhỏ, những thảm họa chiến tranh, thiên tai, khủng bố,… cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.

Ảnh 2: Áp lực về tài chính phát sinh rối loạn sức khỏe tâm thần

3. Những yếu tố có thể gây ra rối loạn sức khỏe tâm thần

Yếu tố di truyền có khi là nguyên nhân nhưng cũng có khi là yếu tố thuận lợi thúc đẩy các rối loạn sức khỏe tâm thần phát sinh. Yếu tố nhân cách yếu, không cân bằng, kém chịu đựng, khép kín là cơ sở thuận lợi cho bệnh tâm thần, làm cho bệnh nhân hồi phục khó khăn, chậm chạp. Rối loạn tâm thần nặng có thể làm biến đổi nhân cách của người bệnh.

Trẻ em là cơ địa thuận lời để rối loạn sức khỏe tâm thần liên quan stres và rối loạn nhân cách phát triển. Tuổi dậy thì thì dễ bộc lộ rối loạn tâm thần phân liệt. Còn tuổi già dễ bị các rối loạn tâm thần thực tổn. Bên cạnh lứa tuổi thì giới tính cũng là một yếu tố thuận lợi phát sinh các rối loạn sức khỏe tâm thần. Nam dễ mắc các rối loạn tâm thần do rượu, loạn thần do chấn thương sọ não. Còn nữ gặp rối loạn phân ly, rối loạn cảm xúc lưỡng cực, rối loạn trầm cảm nhiều hơn nam. Ở nữ thường có những rối loạn tâm thần liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt, sinh đẻ, mãn kinh…

Rối loạn sức khỏe tâm thần có thể xảy ra cấp tính với những sang chấn tâm lý mạnh, hoặc cũng có thể khởi phát sau một giai đoạn dài chịu đựng. Chú ý đến những biểu hiện tâm thần, hành vi hằng ngày cũng chính là một cách để phát hiện sớm những rối loạn sức khỏe tâm thần.