Nhận biết rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên | Safe and Sound

Rối loạn lưỡng cực không chỉ ảnh hưởng đến người lớn mà còn có thể xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên, gây ra nhiều thách thức cho cả gia đình và nhà trường. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu của rối loạn này là rất quan trọng để có thể can thiệp và điều trị kịp thời, giúp trẻ phát triển một cách bình thường.

Phí Thuỳ Linh | Cử nhân y tế công cộng – Ứng dụng chăm sóc sức khoẻ tinh thần Safe and Sound

Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế

1. Rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên là gì?

Ảnh 1: Rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên

Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự thay đổi thất thường giữa các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm. Ở trẻ em và thanh thiếu niên, những triệu chứng này có thể biểu hiện khác biệt so với người lớn, và thường khó nhận biết. Các triệu chứng thường bị nhầm lẫn với các vấn đề hành vi hoặc trạng thái tâm lý thông thường ở độ tuổi này. Vì vậy, nếu có những biểu hiện nghi ngờ, hãy đưa trẻ đến gặp chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần.

Rối loạn lưỡng cực có thể ảnh hưởng đến trẻ em ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường được chẩn đoán rõ ràng nhất ở nhóm thanh thiếu niên. Đây là giai đoạn có nguy cơ cao hơn, với tỷ lệ mắc rối loạn lưỡng cực dao động từ 1–2% trong nhóm tuổi này.

2. Vai trò của chuyên gia tâm lý trong chẩn đoán rối loạn lưỡng cực

Chẩn đoán rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên không phải lúc nào cũng đơn giản. Chuyên gia tâm lý cần dựa vào nhiều yếu tố khác nhau như quan sát hành vi, khai thác tiền sử bệnh lý gia đình và các biểu hiện cụ thể. Với sự phức tạp của triệu chứng, chỉ có chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần mới có thể cung cấp những đánh giá chuyên môn chính xác và xác định các dấu hiệu để can thiệp kịp thời.

3. Dấu hiệu nhận biết rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên

Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết chính của rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên mà chuyên gia tâm lý thường sử dụng để đánh giá tình trạng:

3.1 Giai đoạn Hưng cảm

Giai đoạn hưng cảm trong rối loạn lưỡng cực thường khiến trẻ và thanh thiếu niên trở nên hoạt bát và năng động quá mức, nhưng không phải theo cách tích cực. Chuyên gia tâm lý nhận định rằng, các dấu hiệu của giai đoạn hưng cảm bao gồm:

Tăng động và suy nghĩ quá nhanh: Trẻ có thể tỏ ra quá mức hoạt bát, chạy nhảy liên tục, không thể ngồi yên hoặc thực hiện nhiều hành động mà không có mục đích cụ thể. Trong tâm trí của trẻ, các ý tưởng và suy nghĩ thường đến một cách ồ ạt, nhanh chóng. Điều này khiến trẻ nói nhanh, chuyển chủ đề đột ngột, làm người nghe khó theo kịp.
Cảm giác tự tin thái quá hoặc lạc quan cực độ: Trẻ có thể nghĩ mình đặc biệt hoặc có khả năng vượt trội so với người khác. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ tự đề cao bản thân quá mức và đánh giá thấp những nguy cơ có thể xảy ra.
Dễ bị kích thích, cáu gắt: Khác với người lớn, trẻ em và thanh thiếu niên khi ở trong giai đoạn hưng cảm thường không nhất thiết cảm thấy vui vẻ. Thay vào đó, trẻ có thể trở nên dễ cáu gắt, khó chịu, thậm chí có những hành vi hung hăng khi bị ngăn cản hoặc đối mặt với những điều không vừa ý.
Tham gia vào các hành vi mạo hiểm: Trong giai đoạn hưng cảm, trẻ dễ có các hành vi nguy hiểm như chạy xe nhanh, dùng chất kích thích, tiêu xài hoang phí, hay thực hiện các thử thách nguy hiểm mà không suy nghĩ đến hậu quả.
Rối loạn giấc ngủ: Trẻ có thể ngủ rất ít nhưng vẫn tràn đầy năng lượng vào ngày hôm sau. Điều này có thể kéo dài trong suốt giai đoạn hưng cảm và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể của trẻ.

3.2 Dấu hiệu của giai đoạn Trầm cảm

Ngược lại với giai đoạn hưng cảm, trong giai đoạn trầm cảm, trẻ thường có những dấu hiệu tương tự như rối loạn trầm cảm, bao gồm:

Cảm giác buồn bã hoặc tuyệt vọng kéo dài: Đây là một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất. Trẻ có thể tỏ ra buồn rầu, ít nói, và không còn hứng thú với các hoạt động thường ngày.

Ảnh 2: Trẻ thường có cảm giác buồn bã, tuyệt vọng kéo dài

Thiếu năng lượng và mệt mỏi: Trẻ em và thanh thiếu niên trong giai đoạn này thường cảm thấy mệt mỏi và không có động lực để làm gì. Ngay cả những hoạt động yêu thích trước đây cũng không thể khiến trẻ cảm thấy vui vẻ hay hứng thú.
Khó tập trung, suy nghĩ chậm chạp: Trẻ có thể gặp khó khăn khi học tập, hoàn thành bài tập hoặc đưa ra quyết định. Suy nghĩ chậm chạp, không thể tập trung vào các hoạt động thường ngày khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái tự ti.
Cảm giác tội lỗi và tự ti: Trẻ dễ cảm thấy mình vô dụng, có lỗi hoặc nghĩ mình là gánh nặng cho người thân, bố mẹ. Cảm giác này có thể dẫn đến tình trạng tự đổ lỗi cho bản thân và làm gia tăng các triệu chứng trầm cảm.
Thay đổi về giấc ngủ và thói quen ăn uống: Trong giai đoạn trầm cảm, trẻ thường ngủ quá nhiều hoặc mất ngủ, ăn nhiều hơn hoặc bỏ bữa. Những thay đổi này làm sức khỏe của trẻ bị suy yếu và ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày.
Ý nghĩ tự hại hoặc có hành vi tự tử: Trong trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể có những suy nghĩ tự hại hoặc thậm chí có hành vi tự tử. Đây là dấu hiệu cần được can thiệp khẩn cấp từ chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần để đảm bảo an toàn cho trẻ.

3.3 Các biểu hiện hỗn hợp

Một số trẻ em và thanh thiếu niên có thể có dấu hiệu của cả giai đoạn hưng cảm và trầm cảm cùng lúc. Trạng thái này thường rất khó nhận diện và làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn. Các biểu hiện hỗn hợp bao gồm:

Buồn bã và tuyệt vọng nhưng lại rất kích động: Trẻ có thể cảm thấy buồn bã nhưng lại không thể ngừng hoạt động, dễ cáu gắt và có những phản ứng quá mức.
Ý nghĩ tự tử cao: Trẻ có thể có ý nghĩ tự hại, thậm chí thực hiện hành vi nguy hiểm do năng lượng quá mức trong giai đoạn hưng cảm xen kẽ với những suy nghĩ tiêu cực.

Chuyên gia tâm lý khuyến cáo rằng các trạng thái hỗn hợp này cần được nhận diện sớm để giảm thiểu nguy cơ tự hại và hỗ trợ trẻ ổn định sức khoẻ tinh thần kịp thời.

4. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Rối loạn lưỡng cực thường không có một nguyên nhân cụ thể mà là sự kết hợp của các yếu tố di truyền, hormone trong não và môi trường sống. Chuyên gia tâm lý có thể giúp các gia đình hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ này như:

Di truyền: Trẻ có người thân mắc rối loạn lưỡng cực sẽ có nguy cơ cao hơn.
Môi trường sống và sang chấn tâm lý: Những căng thẳng từ gia đình, trường học hoặc xã hội cũng có thể là nguyên nhân góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, hãy tìm gặp chuyên gia tâm lý để được tư vấn về các yếu tố nguy cơ và cách phòng ngừa rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên.

5. Khi nào nên gặp chuyên gia tâm lý?

Nếu bạn thấy trẻ có các dấu hiệu trên kéo dài hơn 2 tuần và ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày, hãy đưa trẻ đến gặp chuyên gia tâm lý. Chuyên gia tâm lý sẽ giúp đánh giá xem liệu trẻ có đang mắc rối loạn lưỡng cực hay không và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp. Sự phát hiện sớm và hỗ trợ kịp thời có thể làm giảm các triệu chứng, giúp trẻ hòa nhập và phát triển một cách lành mạnh.

Rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên là vấn đề nghiêm trọng, không chỉ cho trẻ mà còn cho cả gia đình. Nhận diện sớm các dấu hiệu và nhờ đến sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Với phương pháp điều trị đúng đắn, trẻ có thể học cách quản lý cảm xúc và xây dựng cuộc sống ổn định hơn. Chuyên gia tâm lý sẽ luôn là người đồng hành, giúp trẻ vượt qua rối loạn lưỡng cực và mang lại sự hỗ trợ tốt nhất trong hành trình này.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi

Xem thêm: