Những giai đoạn của trầm cảm (phần 1) | Safe and Sound

Trầm cảm được bác sĩ tâm thần định nghĩa là một trạng thái bệnh lý của cảm xúc, biểu hiện bằng quá trình ức chế toàn bộ các hoạt động tâm thần: chủ yếu ức chế cảm xúc, ức chế tư duy, ức chế vận động. Giai đoạn trầm cảm điển hình bao gồm trầm cảm nhẹ, trầm cảm vừa, trầm cảm nặng không có triệu chứng loạn thần và trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Đặc điểm của trầm cảm

Theo các bác sĩ tâm thần, trầm cảm là một rối loạn phổ biến ở cộng đồng, tỷ lệ mắc chung khoảng 3 - 5% dân số. Trầm cảm là bệnh phổ biến đứng hàng thứ hai sau bệnh tim mạch. Trầm cảm gặp nhiều ở nữ giới hơn nam giới, tỷ lệ nữ/nam là 2/1. Trầm cảm gặp ở mọi lứa tuổi, gặp nhiều ở lứa tuổi từ 25 - 44. Trầm cảm thường có khuynh hướng tái diễn.

Cho đến nay, các bác sĩ tâm thần vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây trầm cảm. Có nhiều quan điểm đưa ra nhằm giải thích cho nguyên nhân trầm cảm dựa trên vấn đề tâm lý, sinh học, cũng như các mối liên hệ của con người - xã hội - văn hoá.

Ảnh 1: Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến

2. Các triệu chứng của giai đoạn trầm cảm

2.1. Ba triệu chứng chính

Khí sắc trầm: Khí sắc thay đổi ít từ ngày này sang ngày khác và thường không tương xứng với hoàn cảnh, được duy trì trong ít nhất hai tuần. Các bác sĩ tâm thần cho biết, trong một số trường hợp, lo âu, buồn phiền, kích động có thể nổi bật. Sự thay đổi cảm xúc có thể bị che lấp bởi sự cau có, lạm dụng rượu, tác phong kịch tính và các triệu chứng sợ ám ảnh.
Mất mọi quan tâm thích thú trong các hoạt động.
Giảm năng lượng và tăng sự mệt mỏi.

2.2. Bảy triệu chứng phổ biến khác

Giảm sự tập trung chú ý.
Giảm tính tự trọng và lòng tự tin, khó khăn trong việc quyết định.
Ý tưởng bị tội và không xứng đáng.
Nhìn vào tương lai ảm đạm và bi quan.
Ý tưởng và hành vi tự huỷ hoại hoặc tự sát.
Rối loạn giấc ngủ.
Thay đổi cảm giác ngon miệng (tăng hoặc giảm) với sự thay đổi trọng lượng cơ thể tương ứng.

Ảnh 2: Người bệnh thường có khí sắc trầm, giảm sự tập trung chú ý,...

2.3. Các triệu chứng cơ thể của trầm cảm

Mất những quan tâm thích thú trong những hoạt động thường ngày gây thích thú.
Mất phản ứng cảm xúc với những sự kiện và môi trường xung quanh thường làm vui thích.
Buổi sáng thức giấc sớm 2 giờ trước ngày thường.
Trạng thái trầm cảm nặng hơn vào buổi sáng.
Có bằng chứng khách quan về sự chậm chạp tâm thần vận động hoặc kích động (được người khác nhận thấy hoặc kể lại).
Giảm cảm giác ngon miệng.
Sút cân (5% hoặc nhiều hơn trọng lượng cơ thể so với tháng trước).
Mất hoặc giảm hưng phấn tình dục rõ rệt.

Các triệu chứng loạn thần như hoang tưởng, ảo giác trong giai đoạn trầm cảm có thể có hoặc không xuất hiện.

3. Chẩn đoán xác định trầm cảm

Lần đầu tiên xuất hiện ở bệnh nhân các triệu chứng lâm sàng đặc trưng, phổ biến và sinh học của trầm cảm.
Giai đoạn trầm cảm kéo dài ít nhất 2 tuần.
Không có đủ các triệu chứng đáp ứng các tiêu chuẩn của giai đoạn hưng cảm nhẹ hoặc hưng cảm ở bất kỳ thời điểm nào trong đời.
Giai đoạn này không gắn với việc sử dụng chất tác động tâm thần hoặc bất cứ rối loạn thực tổn nào.

4. Các giai đoạn trầm cảm

4.1. Giai đoạn trầm cảm nhẹ

Ảnh 3: Bệnh nhân thường buồn chán, khó tập trung công việc,... trong giai đoạn trầm cảm nhẹ

Theo các bác sĩ tâm thần, khí sắc trầm, mất quan tâm thích thú, tăng mệt mỏi thường được coi là những triệu chứng điển hình nhất của trầm cảm và ít nhất phải có hai trong những triệu chứng đó, cộng thêm ít nhất là hai trong số những triệu chứng của giai đoạn trầm cảm. Không có triệu chứng nào trong số đó ở mức độ nặng. Thời gian tối thiểu của cả giai đoạn khoảng 2 tuần.

Bệnh nhân với giai đoạn trầm cảm nhẹ thường có cảm xúc buồn chán bởi các triệu chứng đó, khó tiếp tục công việc thường ngày và hoạt động xã hội nhưng có khả năng không dừng hoạt động hoàn toàn.

Không có các triệu chứng cơ thể: Phải có đủ tiêu chuẩn cho một giai đoạn trầm cảm nhẹ và có ít hoặc không có triệu chứng cơ thể.
Có các triệu chứng cơ thể: Phải có đủ tiêu chuẩn cho một giai đoạn trầm cảm nhẹ và có 4 hoặc nhiều hơn các triệu chứng cơ thể.