Phân biệt cảm xúc tiêu cực và rối loạn tâm lý | Safe and Sound
Cảm xúc tiêu cực và các rối loạn tâm lý là hai khái niệm có sự khác biệt rõ rệt nhưng thường dễ bị nhầm lẫn. Việc hiểu rõ về chúng không chỉ giúp cá nhân quản lý cảm xúc hiệu quả hơn mà còn hỗ trợ trong việc nhận diện các vấn đề tâm lý kịp thời.
Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Cảm xúc tiêu cực là gì?
Ảnh 1: Cảm xúc tiêu cực là gì?
Cảm xúc tiêu cực là những phản ứng tự nhiên mà mỗi người đều trải qua trong các tình huống khó khăn, thách thức hoặc đau khổ. Chúng bao gồm các trạng thái tâm lý như buồn bã, lo lắng, tức giận, sợ hãi hay thất vọng. Những cảm xúc này là một phần của quá trình đối phó với môi trường xung quanh và hoàn cảnh sống. Cảm xúc tiêu cực thường không kéo dài và có thể tự thuyên giảm khi tình huống thay đổi hoặc được giải quyết.
Cảm xúc tiêu cực là một phần trải nghiệm của con người. Tuy nhiên, nếu không biết cách quản lý, chúng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến tâm lý, hành vi và quan hệ của cá nhân. Điều quan trọng là phân biệt giữa những cảm xúc tiêu cực thông thường và các rối loạn tâm lý cần sự can thiệp chuyên môn.
2. Rối loạn tâm lý là gì?
Ảnh 2: Rối loạn tâm lý là gì?
Rối loạn tâm lý là những tình trạng bệnh lý liên quan đến sự suy giảm chức năng tư duy, cảm xúc, hành vi và khả năng điều chỉnh cảm xúc. Chúng bao gồm các vấn đề tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hay rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD)... Rối loạn tâm lý thường kéo dài và không tự hết nếu không có sự can thiệp y tế hoặc tâm lý chuyên sâu.
Khác với cảm xúc tiêu cực, rối loạn tâm lý ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh, làm suy giảm chức năng xã hội, nghề nghiệp và quan hệ cá nhân. Những người mắc các rối loạn này thường không thể kiểm soát cảm xúc của mình theo cách bình thường và có thể cần điều trị bằng liệu pháp tâm lý, thuốc hoặc các hình thức hỗ trợ khác.
3. Sự khác biệt giữa cảm xúc tiêu cực và rối loạn tâm lý
Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa cảm xúc tiêu cực và rối loạn tâm lý, chúng ta có thể so sánh các khía cạnh sau:
3.1. Thời gian và tần suất
- Cảm xúc tiêu cực: Thường là phản ứng ngắn hạn trước những tình huống nhất định và tự biến mất khi tình huống thay đổi. Chẳng hạn, bạn có thể cảm thấy buồn sau khi bị từ chối, nhưng cảm giác này thường không kéo dài quá lâu.
- Rối loạn tâm lý: Các rối loạn tâm lý thường kéo dài và tái diễn liên tục. Ví dụ, trầm cảm có thể kéo dài từ vài tuần đến vài năm mà không có dấu hiệu cải thiện nếu không được điều trị.
3.2. Khả năng kiểm soát
- Cảm xúc tiêu cực: Người trải qua cảm xúc tiêu cực vẫn có thể kiểm soát chúng trong các hoạt động hàng ngày và không bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc hay mối quan hệ cá nhân.
- Rối loạn tâm lý: Người mắc rối loạn tâm lý thường không thể kiểm soát cảm xúc của mình, dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Họ có thể gặp khó khăn trong việc duy trì các hoạt động hàng ngày hoặc tâm lý cảm thấy khó chịu không giải thích được.
3.3. Tác động đến chức năng xã hội và cá nhân
- Cảm xúc tiêu cực: Những cảm xúc như buồn, giận hoặc lo lắng có thể làm giảm hiệu suất trong một thời gian ngắn, nhưng không ảnh hưởng lớn đến chức năng xã hội hoặc công việc.
- Rối loạn tâm lý: Rối loạn tâm lý gây ra sự suy giảm đáng kể trong nhiều lĩnh vực cuộc sống như công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Ví dụ, người mắc trầm cảm có thể không muốn gặp gỡ bạn bè, mất hứng thú với công việc và tâm lý cảm thấy mệt mỏi suốt cả ngày.
3.4. Sự cần thiết của can thiệp chuyên môn
- Cảm xúc tiêu cực: Đa phần cảm xúc tiêu cực có thể được cải thiện thông qua các biện pháp tự chăm sóc như tập thể dục, thư giãn hoặc trò chuyện với người thân.
- Rối loạn tâm lý: Người mắc rối loạn tâm lý cần sự can thiệp từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ. Việc sử dụng liệu pháp tâm lý hoặc thuốc điều trị có thể là cần thiết để cải thiện tình trạng bệnh.
4. Những dấu hiệu cảnh báo nào cần chú ý
Ảnh 3: Những dấu hiệu cảnh báo cần chú ý
Cảm xúc tiêu cực là phản ứng bình thường của con người, nhưng khi chúng trở nên mãn tính và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, đó có thể là dấu hiệu của một rối loạn tâm lý nghiêm trọng. Một số dấu hiệu bạn cần chú ý bao gồm:
- Mất hứng thú trong các hoạt động hàng ngày: Nếu bạn không còn cảm thấy niềm vui trong những điều từng yêu thích, có thể bạn đang đối diện với rối loạn tâm lý.
- Cảm giác vô vọng kéo dài: Sự vô vọng liên tục, cảm giác không có lối thoát là một dấu hiệu rõ ràng của trầm cảm.
- Khó kiểm soát lo lắng: Cảm giác lo lắng nếu không giảm đi, dù không có tình huống cụ thể gây ra lo âu, có thể là triệu chứng của rối loạn lo âu.
- Giấc ngủ bất thường: Thiếu ngủ hoặc ngủ quá nhiều, cùng với những cơn ác mộng thường xuyên, có thể là dấu hiệu của một vấn đề tâm lý.
- Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng và cần sự can thiệp ngay lập tức từ các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
