Rối loạn phổ tự kỷ có những dấu hiệu gì? | Safe and Sound

Rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn tâm thần thường gặp ở trẻ nhỏ và có xu hướng được chẩn đoán, phát hiện sớm trước tuổi trưởng thành. Trẻ được chẩn đoán sớm rối loạn phổ tự kỷ sẽ có cơ hội được hỗ trợ đúng cách, thiết lập các mối quan hệ xã hội tốt hơn. Hãy cùng tìm hiểu về rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ nhé.

Nguyễn Hoàng Nguyên | Thạc sĩ. Bác sĩ – Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Thế nào là rối loạn phổ tự kỷ?

Rối loạn phổ tự kỷ theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ được xem xét là chẩn đoán chính cho những người gặp khiếm khuyết trong giao tiếp xã hội. Những người này thường có các kiểu hành vi, sở thích, hoạt động hạn chế và lặp đi lặp lại. Các biểu hiện về sự thiếu sót dai dẳng trong giao tiếp xã hội xuất hiện trong nhiều tình huống cả ở quá khứ và hiện tại. Những người mắc rối loạn phổ tự kỷ thường gặp khó khăn trong tương tác và thể hiện cảm xúc với những người xung quanh. Họ thất bại từ những cuộc trò chuyện bình thường, thường xuyên bị phân tán sự chú ý và cảm xúc. Các giao tiếp phi ngôn ngữ không được sử dụng trong tương tác xã hội. Điều này thể hiện qua việc kém giao tiếp bằng mắt và ngôn ngữ cơ thể và thiếu biểu cảm trên khuôn mặt. Không những thiếu sót trong khả năng bắt chuyện, người bị rối loạn phổ tự kỷ còn kém trong việc duy trì, phát triển và hiểu được các mối quan hệ khác. Họ thường gặp khó khăn trong việc điều chỉnh hành vi để thích nghi với các bối cảnh xã hội khác nhau, không hứng thú hoạt động theo nhóm.

Ảnh 1: Thiếu sót dai dẳng trong giao tiếp xã hội là một biểu hiện của rối loạn phổ tự kỷ

Một số hành vi hoặc sở thích của người bị rối loạn phổ tự kỷ thường lặp đi lặp lại và bị hạn chế được biểu hiện thông qua các hành động như lời nói rập khuôn, nhắc lại. Họ luôn luôn giữ nguyên lối sinh hoạt, với những chuỗi hành vi phi ngôn ngữ hoặc lời nói giống nhau ngày này qua tháng khác và sẽ căng thẳng cực kỳ với những thay đổi nhỏ. Họ thường xuyên gặp khó khăn trong việc chuyển đổi hoặc thích nghi với môi trường mới. Họ thường cố chấp với những hứng thú của mình, đam mê mạnh mẽ howajc bận tâm với các vật bất thường. Cuối cùng là họ có những biểu hiện thái quá với môi trường, có thể là tăng hoặc giảm, chẳng hạn như thơ ơ với cảm giác đau, nhiệt độ nóng hay âm thanh gây hại nhưng cũng có thể say mê với những vật quay tròn hay ánh sáng.

2. Trẻ rối loạn phổ tự kỷ được hỗ trợ như thế nào?

Điều trị rối loạn phổ tự kỷ (ASD) thường được tiến hành thông qua một phương pháp kết hợp của các biện pháp can thiệp và hỗ trợ đa mặt. Mục tiêu của điều trị là cải thiện khả năng giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và chất lượng cuộc sống của trẻ tự kỷ. Trẻ tự kỷ thường được tham gia vào các chương trình giáo dục đặc biệt dành cho người rối loạn phổ tự kỷ. Các chương trình này thường nhằm vào việc phát triển kỹ năng xã hội, ngôn ngữ, học tập và hành vi thích hợp. Hỗ trợ giáo dục từ giáo viên, nhà trường và các chuyên gia, cũng rất quan trọng để giúp trẻ tự kỷ thích nghi trong môi trường lớp học.

Ảnh 2: Giáo dục đặc biệt dành cho trẻ tự kỷ giúp các bạn nhỏ hòa nhập xã hội

Bên cạnh đó, các biện pháp hỗ trợ hành vi như giảm căng thẳng, quản lý hành vi khó khăn và xây dựng kỹ năng tự điều khiển có thể được áp dụng. Ngoài ra, hỗ trợ tâm lý và tư vấn cũng rất quan trọng để giúp trẻ tự kỷ và gia đình đối mặt với các thách thức và tăng cường khả năng thích ứng. Ngoài ra, đào tạo kỹ năng xã hội có thể giúp trẻ tự kỷ học cách tương tác xã hội, nhận biết cảm xúc của người khác và phát triển kỹ năng giao tiếp. Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc sử dụng và hiểu ngôn ngữ. Hỗ trợ ngôn ngữ và giao tiếp có thể bao gồm các biện pháp như điều trị nói, hỗ trợ học ngôn ngữ bằng hình ảnh hoặc công nghệ.

Quan trọng nhất, quá trình điều trị tự kỷ nên được cá nhân hóa và linh hoạt, tùy thuộc vào nhu cầu và khả năng của từng trẻ. Việc làm việc chặt chẽ với các chuyên gia và chăm sóc đa ngành cũng rất quan trọng để tạo ra một kế hoạch điều trị tốt nhất cho trẻ tự kỷ.