Bạo hành tinh thần là gì? | Safe and Sound

Bạo hành tinh thần là một trong những hình thức bạo lực phổ biến nhưng lại ít người có thể nhận biết. Bác sĩ tâm lý cho biết, nạn nhân của thực trạng này sẽ phải đối diện với các hình thức bạo hành như chửi bới, chì chiết, sử dụng những lời nói xúc phạm đến danh dự và nhân phẩm.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Định nghĩa bạo hành tinh thần

Bác sĩ tâm lý định nghĩa bạo hành tinh thần hay còn gọi là bạo hành tâm lý/tình cảm (Psychological Abuse) là một trong những hình thức bạo hành phổ biến bên cạnh bạo hành thể xác và tình dục. Tuy nhiên, bạo hành tinh thần rất khó nhận biết do không để lại các vết tích rõ ràng mà nạn nhân phải chịu nỗi đau tinh thần do phải đối mặt với những lời nói chì chiết, trách móc cực đoan và nặng nề. Bác sĩ tâm lý nhấn mạnh, trong một số trường hợp, kẻ bạo hành còn sử dụng hình thức bạo hành “chiến tranh lạnh”. Sự im lặng tuyệt đối từ kẻ bạo hành khiến nạn nhân bị tổn thương sâu sắc, chìm đắm trong những suy nghĩ tiêu cực và tự dằn vặt, trách móc bản thân.

Thế nào là bạo hành tinh thần?

Theo bác sĩ tâm lý, nạn nhân của nạn bạo hành “không chảy máu” này luôn phải đối mặt với sự tổn thương, phẫn uất, đau khổ và khủng hoảng về mặt tâm lý. Tuy nhiên, vì không có vết tích cụ thể nên bản thân nạn nhân và những người xung quanh không ý thức được nạn bạo hành tinh thần.

Hiện tại, bác sĩ tâm lý chưa thống kê chính xác về tỷ lệ bạo hành tinh thần bởi nhiều nạn nhân không lên tiếng tố cáo. Hậu quả là nạn nhân phải chịu đựng nỗi đau tinh thần, sự tổn thương, phẫn uất, tuyệt vọng và bi quan. Tổn thương về mặt tinh thần chính là nguồn cơn của các bệnh lý tâm thần.

Xem thêm: Dấu hiệu nhận biết bạo hành tinh thần

2. Nguyên nhân dẫn đến bạo hành tinh thần

• Tư tưởng phong kiến

Nước ta chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng phong kiến của Trung Quốc. Bác sĩ tâm lý cho biết, tư tưởng này đề cao nam giới, coi nhẹ vai trò, địa vị và quyền lợi của nữ giới. Ngoài ra, tư tưởng phong kiến cũng mang đến cho người đứng đầu trong gia đình nhiều quyền lợi và có quyền quyết định cuộc sống của vợ, con cái và cháu chắt.

Những tư tưởng phong kiến khiến phụ nữ trở thành nạn nhân của bạo hành tinh thần

Hiện nay, tư tưởng phong kiến đã dần được xóa bỏ và thay vào đó là tư tưởng hiện đại, đề cao sự công bằng và văn minh. Tuy nhiên, vẫn có không ít người giữ tư tưởng cổ hủ này. Phần lớn những người theo tư tưởng phong kiến đều có tính gia trưởng, trọng nam khinh nữ,…

Theo bác sĩ tâm lý, tư tưởng này khiến nam giới tự cho bản thân quyền bạo hành tinh thần đối với vợ và con cái. Kẻ bạo hành có thể sử dụng lời nói, hành vi uy hiếp hoặc sự im lặng để gây áp lực lên tinh thần của nạn nhân.

Xem thêm: Bạo hành tinh thần trong tình yêu và những biểu hiện

• Quan niệm giáo dục không đúng đắn

Cha mẹ Việt luôn cho rằng, bố mẹ ban cho con cái sự sống nên có quyền quyết định thay cho trẻ. Bác sĩ tâm lý nhấn mạnh, quan niệm giáo dục này chính là nguồn cơn của bạo hành tinh thần cùng với các vấn đề tiêu cực như sự kỳ vọng vào con cái, kiểm soát, áp đặt con trẻ và thiếu sự thấu hiểu – lắng nghe.

Cha mẹ áp đặt suy nghĩ của bản thân lên con cái

Vì cho rằng bản thân có uy quyền đối với con cái nên những bậc phụ huynh này “vô tư” làm tổn thương trẻ bằng những lời trách móc, chì chiết và thậm chí sử dụng những từ ngữ nặng nề. Bố mẹ xem đây là hình phạt vì trẻ không nghe lời hoặc không đạt được kết quả cao trong học tập.

Bác sĩ tâm lý khẳng định, quan niệm giáo dục không đúng đắn sẽ khiến trẻ khó phát triển lành mạnh. Thậm chí, nhiều trường hợp con cái thù hận cha mẹ vì bị áp bức tinh thần trong một thời gian dài và luôn cảm thấy mệt mỏi, nặng nề trong chính gia đình của mình.

3. Hệ lụy từ bạo hành tinh thần

Vì nạn nhân của bạo hành này “không chảy máu”, nên bạo hành tinh thần là một hình thức bạo hành âm thầm nhưng để lại những hệ quả nặng nề đối với nạn nhân. Bạo hành tinh thần gây tổn hại sâu sắc đến sức khỏe tâm lý và sức khỏe thể chất. Bác sĩ tâm lý cho biết, bạo hành tinh thần không chỉ làm tổn thương tinh thần, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy khó lường.

• Tác động đến sức khỏe tâm lý

Bạo hành tinh thần không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần của nạn nhân, mà còn để lại những chấn thương tâm lý sâu sắc và kéo dài. Nạn nhân thường cảm thấy sợ hãi, mất tự tin và gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc. Theo bác sĩ tâm lý, tác động lâu dài của bạo hành tinh thần thường gây ra mất sự ổn định về cảm xúc và khó vượt qua nỗi sợ, dễ dẫn đến các rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm.

Bên cạnh đó, thường xuyên chịu công kích từ lời nói, hay hành vi cô lập sẽ khiến nạn nhân bị ám ảnh, tin rằng mình là người không có giá trị, dẫn đến sự mất lòng tin vào bản thân và cả những người xung quanh. Bác sĩ tâm lý nhấn mạnh rằng những suy nghĩ tiêu cực này ảnh hưởng đến khả năng kết nối và duy trì các mối quan hệ lành mạnh.

• Tác động đến sức khỏe thể chất

Căng thẳng kéo dài từ bạo lực tinh thần khiến nạn nhân thường mất ngủ, dễ giật mình, lo lắng từ đó khiến sức khỏe suy giảm. Bác sĩ tâm lý khuyến cáo mất ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.

Ngoài ra, tâm lý luôn trong tình trạng căng thẳng do bạo hành kéo dài có thể khiến hệ miễn dịch bị suy giảm, khiến nạn nhân dễ mắc bệnh. Bác sĩ tâm lý chia sẻ, bạo hành tinh thần không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, mà còn là suy yếu sức khỏe thể chất.

• Ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội

Nạn nhân của bạo hành tinh thần thường cảm thấy xấu hổ, tự ti, mặc cảm và nghi ngờ bản thân. Họ luôn nghĩ rằng mình sai và lo sợ sự phán xét từ người khác, dẫn đến xa cách với bạn bè và gia đình. Bác sĩ tâm lý chỉ ra rằng, sự cô lập xã hội không chỉ làm nặng thêm tình trạng tâm lý mà còn khiến nạn nhân khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn của bạo hành.

Mất tự tin, lo sợ là lý do khiến người từng bị bạo hành tinh thần gặp khó khăn trong việc tin tưởng và kết nối với người khác. Bác sĩ tâm lý nhận định, điều này làm tăng nguy cơ tái diễn bạo hành trong các mối quan hệ khác, khiến nạn nhân thường dễ rơi vào các tình huống tiêu cực tương tự.

• Ảnh hưởng đến tương lai và thế hệ sau

Những người từng chịu đựng bạo hành tinh thần dễ trở thành nạn nhân hoặc thủ phạm của các hành vi bạo hành khác. Bác sĩ tâm lý nhấn mạnh cần có sự can thiệp kịp thời để giúp nạn nhân thoát khỏi chu kỳ bạo hành này.

Bạo hành tinh thần không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tác động đến các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ. Bác sĩ tâm lý cho biết, những đứa trẻ lớn lên trong môi trường có bạo hành tinh thần dễ gặp khó khăn trong phát triển và có nguy co cao gặp các vấn đề tâm lý.

Bạo hành tinh thần gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, ảnh hưởng toàn diện đến đời sống cá nhân và xã hội của nạn nhân. Nếu bạn nhận thấy mình là nạn nhân của bạo hành tinh thần, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ từ các trung tâm và tổ chức tâm lý. Sự đồng hành dài hạn của các chuyên gia, bác sĩ tâm lý cùng các công cụ để bạn tự phát hiện sớm vấn đề và can thiệp sớm sẽ giúp giúp bạn phục hồi, ngăn chặn tái diễn bạo hành và có cuộc sống lành mạnh hơn.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần -  Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn  “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất! 

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

• tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
• hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi 

Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

Xem thêm:

Sống ở các thành phố lớn ảnh hưởng tới sức khoẻ tinh thần của bạn như thế nào?