Bí quyết giữ bình tĩnh với xung đột gia đình ngày Tết | Safe and Sound

Ngày Tết là dịp đoàn tụ gia đình, nhưng đây cũng là khoảng thời gian dễ xảy ra xung đột do áp lực, kỳ vọng và khác biệt trong quan điểm. Các chuyên gia tâm lý cho biết, khi những bất đồng nảy sinh, việc giữ bình tĩnh không chỉ giúp bạn giảm bớt căng thẳng, quản lý tốt những cảm xúc tiêu cực mà còn góp phần duy trì sự bình yên trong gia đình. Bài viết này sẽ chia sẻ những bí quyết hữu ích để bạn vượt qua các xung đột một cách nhẹ nhàng và hiệu quả.

Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần  Safe and Sound

Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế

1. Vì sao xung đột gia đinh dễ xảy ra ngày Tết?

Ngày Tết, ngoài ý nghĩa là thời điểm sum họp và nghỉ ngơi, cũng mang đến không ít áp lực tâm lý và kỳ vọng. Đây chính là lý do khiến xung đột gia đình dễ xảy ra hơn. Những nguyên nhân dưới đây thường xuyên là tác nhân chính gây nên căng thẳng và bất đồng.

1.1. Kỳ vọng không thực tế

Ảnh 1: Kỳ vọng không thực tế là một nguyên nhân gây xung đột gia đình ngày Tết

Các chuyên gia tâm lý cho biết, ngày Tết đi liền với những kỳ vọng lớn lao như một dịp để mọi người đoàn tụ, hòa thuận và tạo nên những khoảnh khắc hoàn hảo. Tuy nhiên, thực tế không phải lúc nào cũng diễn ra như mong đợi.

Kỳ vọng từ truyền thống gia đình: Nhiều gia đình kỳ vọng con cái sẽ tham gia đầy đủ các nghi lễ, thăm hỏi họ hàng hay tuân theo những quy tắc Tết truyền thống. Những khác biệt về thế hệ và lối sống hiện đại khiến nhiều người trẻ cảm thấy khó xử và mệt mỏi tâm lý.

Mong muốn về sự hoàn hảo: Mỗi thành viên có thể có hình dung riêng về “Tết lý tưởng” và khi thực tế không đáp ứng được những kỳ vọng này, xung đột dễ xảy ra. Ví dụ, người lớn tuổi thường muốn mọi người quây quần, trong khi giới trẻ lại có xu hướng thích tận hưởng Tết theo cách tự do, riêng tư hơn.

1.2. Áp lực công việc và tài chính

Các chuyên gia tâm lý chia sẻ, cuối năm là giai đoạn bận rộn và đầy áp lực, khi mọi người phải cân bằng giữa công việc và những chuẩn bị cho ngày Tết.

Gánh nặng tài chính: Tết thường đi kèm với hàng loạt chi phí như mua sắm quần áo mới, thực phẩm, quà tặng, lì xì… Đối với những gia đình có thu nhập hạn chế, áp lực tài chính có thể tạo nên tâm lý căng thẳng giữa các thành viên. Những câu hỏi như “Nên chi tiêu thế nào?” hay “Ai sẽ gánh vác khoản này?” dễ dẫn đến tranh cãi.

Công việc dồn dập: Nhiều người phải hoàn thành công việc trước thời hạn nghỉ Tết, dẫn đến căng thẳng tâm lý và mệt mỏi kéo dài. Khi mang những cảm xúc tiêu cực này về nhà, họ dễ phản ứng gay gắt với người thân mà không cố ý.

1.3. Mâu thuẫn tích tụ từ quá khứ

Xung đột gia đình không chỉ nảy sinh từ những vấn đề hiện tại, theo các chuyên gia tâm lý, nó còn có thể xuất hiện từ những mâu thuẫn chưa được giải quyết trong quá khứ.

Những cảm xúc bị dồn nén: Có thể trong năm, do bận rộn, các thành viên gia đình không có nhiều thời gian để đối diện với những bất đồng. Nhưng vào dịp Tết, khi mọi người dành nhiều thời gian hơn bên nhau, những cảm xúc bị kìm nén dễ trỗi dậy.

Tranh cãi lặp đi lặp lại: Những bất đồng nhỏ nhặt, chẳng hạn như về cách chi tiêu, trách nhiệm gia đình hoặc thậm chí cách tổ chức Tết, nếu không được giải quyết triệt để sẽ trở thành “mồi lửa” cho các cuộc xung đột mới.

2. Bí quyết giữ bình tĩnh trong xung đột gia đình

Giữ được tâm lý bình tĩnh trong các xung đột gia đình là chìa khóa để duy trì sự hòa thuận, đặc biệt trong dịp Tết. Dưới đây là những bí quyết cụ thể, chi tiết được gợi ý bởi các chuyên gia tâm lý của Safe and Sound giúp bạn xử lý mâu thuẫn một cách khéo léo và hiệu quả.

2.1. Hít thở sâu và tạm dừng

Khi xung đột xảy ra, cảm xúc dễ vượt khỏi tầm kiểm soát. Hãy học cách tạm dừng và điều hòa cảm xúc thông qua việc hít thở sâu.

Tác dụng của hít thở sâu: Theo các chuyên gia tâm lý, kỹ thuật này giúp kích hoạt hệ thần kinh đối giao cảm, làm dịu cơ thể và giảm căng thẳng.

Cách thực hiện bài tập hít thở 4-7-8:

- Hít vào nhẹ nhàng trong 4 giây, cảm nhận luồng không khí đi vào phổi.

- Giữ hơi thở trong 7 giây, giúp cơ thể quen với nhịp thở chậm rãi, cảm nhận bụng căng như trái bóng.

- Thở ra từ từ qua miệng trong 8 giây, giải phóng mọi căng thẳng.

Nếu xung đột gia đình trong lúc đó quá căng thẳng, các chuyên gia tâm lý khuyên bạn có thể xin phép rời khỏi cuộc trò chuyện trong vài phút để bình tĩnh lại, sau đó quay trở lại với tâm trạng ổn định hơn.

2.2. Lắng nghe chủ động

Khi mỗi người đều muốn nói mà không lắng nghe, xung đột dễ leo thang. Việc lắng nghe chủ động không chỉ giúp bạn hiểu rõ quan điểm của đối phương mà còn thể hiện sự tôn trọng.

Cách thực hiện lắng nghe chủ động:

- Giao tiếp bằng mắt: Duy trì ánh mắt tự nhiên để thể hiện sự tập trung và quan tâm.

- Phản hồi nhỏ: Gật đầu hoặc nói "Ừ, con/em/anh hiểu"… để khuyến khích đối phương bày tỏ.

- Không ngắt lời: Dành thời gian để họ nói hết ý trước khi phản hồi.

- Tóm tắt lại: Lặp lại ý chính mà họ vừa nói để xác nhận rằng bạn đã hiểu đúng.

Ví dụ: Khi nghe lời phàn nàn của vợ về việc bạn quá tập trung công việc mà quên các công việc gia đình, bạn có thể đáp: “Anh hiểu ý em là anh đã quá tập trung vào công việc và bỏ quên việc nhà. Anh sẽ chú ý hơn."

2.3. Sử dụng ngôn ngữ tích cực

Ảnh 2: Sử dụng ngôn ngữ tích cực

Ngôn từ có sức mạnh lớn trong việc làm dịu hoặc kích thích căng thẳng. Các chuyên gia tâm lý gợi ý bạn hãy chọn cách diễn đạt cảm xúc tích cực, tránh phán xét hoặc đổ lỗi.

Kỹ thuật dùng ngôn ngữ “Tôi/em/anh”:

- Thay vì: “Anh/bố/mẹ/con luôn làm mọi thứ rối tung lên!”

- Hãy thử: “Con/bố/mẹ… cảm thấy rất áp lực khi mọi việc không như kế hoạch. Chúng ta có thể tìm cách cùng giải quyết không?”

Tránh từ ngữ kích thích sự khó chịu: Những từ như “luôn luôn”, “chưa bao giờ” hay “tất cả là lỗi của anh/em” dễ làm đối phương cảm thấy bị tấn công và phòng thủ.

2.4. Đặt mình vào vị trí người khác

Các chuyên gia tâm lý cho biết, việc hiểu lý do tại sao đối phương hành động hoặc nói như vậy có thể giúp bạn cảm thông hơn.

Thực hành đồng cảm:

- Tự hỏi: “Nếu mình ở vị trí của họ, mình có thể cảm thấy thế nào?”

- Nhận thức rằng mỗi người có hoàn cảnh, góc nhìn và cách thể hiện khác nhau. Điều này giúp bạn nhìn vấn đề một cách khách quan hơn.

Ví dụ: Nếu cha mẹ hay phàn nàn, hãy nghĩ đến áp lực mà họ phải đối mặt khi lo lắng về việc duy trì truyền thống hoặc mong muốn đoàn tụ gia đình đầy đủ.

2.5. Học cách tha thứ và nhường nhịn

Tết là dịp để bỏ qua những bất đồng, xây dựng mối quan hệ gia đình bền vững hơn.

- Học cách tha thứ:

+ Nhận ra rằng không ai là hoàn hảo và ai cũng có lúc mắc sai lầm. Tha thứ giúp bạn giải tỏa những cảm xúc tiêu cực và tránh kéo dài xung đột.

+ Tập trung vào ý nghĩa tích cực của việc sum họp gia đình thay vì để những lỗi lầm nhỏ làm lu mờ không khí Tết.

- Ưu tiên sự hòa thuận: Lời khuyên từ các chuyên gia tâm lý, đôi khi việc nhường nhịn một chút không phải là yếu thế, mà là cách để duy trì sự ấm áp và vui vẻ trong gia đình.

2.6. Chia sẻ công việc chuẩn bị tết

Ảnh 3: Chia sẻ công việc chuẩn bị Tết

Một trong những nguyên nhân lớn gây căng thẳng là sự quá tải trong việc chuẩn bị cho Tết. Do đó, hãy:

- Phân chia công việc hợp lý:

+ Lên danh sách các việc cần làm, từ dọn dẹp, nấu nướng đến mua sắm và phân chia rõ ràng cho từng thành viên.

+ Thay vì ôm đồm, hãy tin tưởng giao nhiệm vụ cho người khác, tạo sự gắn kết và giảm tải áp lực cho bản thân.

- Sử dụng sự hỗ trợ bên ngoài: Các chuyên gia tâm lý gợi ý bạn, nếu công việc quá nhiều, hãy cân nhắc thuê dịch vụ dọn dẹp, đặt trước thực phẩm hoặc nhờ sự giúp đỡ từ bạn bè, họ hàng.

3. Cách ngăn ngừa xung đột gia đình ngày Tết

Ngăn ngừa xung đột gia đình trong dịp Tết không chỉ giúp không khí ngày xuân thêm đầm ấm mà còn xây dựng sự gắn kết bền vững giữa các thành viên. Dưới đây là những cách hiệu quả bạn có thể áp dụng theo hướng dẫn từ các chuyên gia tâm lý của Safe and Sound.

3.1. Thiết lập kỳ vọng thực tế

Áp lực từ việc cố gắng tổ chức một cái Tết "hoàn hảo" thường là nguyên nhân chính dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi và xung đột. Vì vậy, hãy thiết lập những kỳ vọng thực tế, phù hợp với hoàn cảnh gia đình.

- Tập trung vào giá trị cốt lõi:

+ Hãy nhớ rằng ý nghĩa của Tết nằm ở sự đoàn viên, tình yêu thương và niềm vui gia đình, không phải ở những bữa tiệc xa hoa hay những món quà đắt tiền.

+ Đừng quá đặt nặng việc phải làm vừa lòng tất cả mọi người. Điều quan trọng là tạo ra không khí hòa thuận và gần gũi.

- Chấp nhận những thiếu sót: Không ai hoàn hảo và một cái Tết trọn vẹn không có nghĩa là mọi việc phải suôn sẻ 100%. Các chuyên gia tâm lý khuyên bạn hãy học cách tận hưởng những khoảnh khắc, dù chúng không theo kế hoạch.

3.2. Chăm sóc sức khỏe tinh thần

Sức khỏe tinh thần tốt sẽ giúp bạn duy trì thái độ tích cực, từ đó giảm thiểu nguy cơ xảy ra xung đột trong gia đình.

- Nghỉ ngơi đầy đủ: Đừng để mình rơi vào tình trạng kiệt sức vì công việc hay các hoạt động chuẩn bị Tết. Ngủ đủ giấc và dành thời gian thư giãn sẽ giúp bạn duy trì tinh thần tỉnh táo.

- Duy trì các thói quen lành mạnh:

+ Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga để giảm căng thẳng.

+ Ăn uống điều độ, tránh tiêu thụ quá nhiều đồ ăn ngọt, dầu mỡ hoặc thức uống có cồn, vì chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng.

+ Thực hành thiền hoặc tập hít thở sâu mỗi ngày để cân bằng cảm xúc.

- Dành thời gian cho bản thân:

+ Tự thưởng cho mình những giây phút yên bình, chẳng hạn như đọc sách, nghe nhạc, hoặc xem phim yêu thích.

+ Tránh làm việc quá sức hoặc tham gia quá nhiều sự kiện xã hội mà không có thời gian nghỉ ngơi.

3.3. Giao tiếp trước ngày tết

Theo các chuyên gia tâm lý, sự rõ ràng trong giao tiếp là chìa khóa để tránh những hiểu lầm và bất đồng. Hãy thiết lập kênh trao đổi cởi mở với các thành viên trong gia đình trước ngày Tết.

- Thảo luận kế hoạch:

+ Lên kế hoạch cụ thể về những việc cần làm trong dịp Tết, từ dọn dẹp nhà cửa, mua sắm, đến tổ chức các bữa tiệc gia đình.

+ Đừng ngại hỏi ý kiến của các thành viên khác để mọi người đều cảm thấy được tham gia và đóng góp.

- Phân chia trách nhiệm:

+ Xác định rõ ai sẽ phụ trách công việc gì, chẳng hạn như người đi chợ, người nấu ăn, người dọn dẹp. Các chuyên gia tâm lý cho biết, điều này không chỉ giảm tải áp lực mà còn tạo sự phối hợp ăn ý giữa các thành viên.

+ Hãy công nhận và khuyến khích sự đóng góp của từng người, tránh để bất kỳ ai cảm thấy bị bỏ rơi hoặc chịu trách nhiệm quá nhiều.

- Đặt ra quy tắc giao tiếp:

+ Tránh dùng những từ ngữ chỉ trích hoặc đổ lỗi trong lúc căng thẳng, mệt mỏi.

+ Thay vì phán xét, hãy tập trung vào cách giải quyết vấn đề một cách tích cực.

Xung đột gia đình ngày Tết là điều không thể tránh khỏi, nhưng cách bạn đối diện và xử lý chúng sẽ quyết định không khí của những ngày đầu năm. Các chuyên gia tâm lý cho biết, bằng cách giữ bình tĩnh, lắng nghe và tôn trọng lẫn nhau, bạn có thể biến những xung đột trở thành cơ hội để gắn kết và hiểu nhau hơn.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ tâm thần -  Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn  “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất! 

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

• Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
• Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi

Safe and Sound thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

Xem thêm:

Hiểu và vượt qua căng thẳng thần kinh

Các mẹo giúp gảm căng thẳng và áp lực ngày Tết (Phần 1)

Hướng dẫn cho người mới bắt đầu thực hành chánh niệm để giảm căng thẳng